Tarihte Bugün - 30 Mayıs

Rus anarşist Mikhail Aleksandroviç Bakunin 30 mayıs 1814'te doğdu ve 13 haziran 1876'da hayata veda etti. Anarşist düşünürlerin ilk kuşağının temsilcilerinden ve anarşizmin babaları olarak anılan düşünürlerdendi.

Moskova'nın kuzeybatısında, Torzok ve Kuvşinovo arasındaki Piramukhino köyündeki aristokrat bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. 14 yaşındayken askeri eğitim aldığı St. Petersburg'a gitti.

Eğitimi 1832'de tamamlandı ve İmparatorluk Muhafız Alayı'na subay olarak atandı. Minsk'e, Gardinas'a, Litvanya'ya gönderildi. Babası askeri ya da sivil göreve devam etmesini istese de 1835'te felsefe okumak için Moskova'ya geçti.

Moskova'da eski üniversitelilerden oluşan bir grupla arkadaşlık kurdu ve ardından sistematik bir idealist felsefe çalışmasına başladı. Özellikle de Schelling, Fichte ve Hegel'e yoğunlaştı.

Çalışmalarını başından beri, o dönem modern bilimin başkenti sayılan Berlin'e bir seyahat yaparak tamamlamak istiyorlardı. Ailesi bu yolculuğun masraflarını karşılamayı reddetti; ama sonunda yumuşadılar ve 1840'ta yolculuğa çıktı.

O sıralar Bakunin'in planı üniversitede profesör olmaktı. Fakat daha sonra Sol Hegelciler adı verilen radikal öğrencilerle karşılaştı ve onlara katıldı. Berlin'deki sosyalist harekete dahil oldu.

Buradan Proudhon ve George Sand'le karşılaşacağı, Polonyalı sürgünlerin lideriyle tanıştırılacağı Paris'e geçti. Paris'ten İsviçre'ye seyahat etti. Burada bir süre kalarak sosyalist hareketlerde etkin olarak bulundu.

İsviçre'deyken, Rusya hükümeti tarafından Rusya'ya çağrıldı ve çağrıyı reddetmesi üzerine mallarına el konuldu. 1848'de Paris'e döndüğünde, Rusya'ya karşı ateşli bir saldırı başlattı ve bu Fransa'dan sürülmesine neden oldu.

1848'in devrimci hareketleri kendisine demokratik ajitasyon yapan köktenci bir kampanyaya katılma fırsatını verdi ve 1849 mayısındaki Dresden ayaklanmasına katılması nedeniyle tutuklandı ve ölüm cezasına çarptırıldı.

Bununla birlikte idam hükmü ömür boyu hapse çevrildi ve Rus yetkililere teslim edildi. Hapsedildi ve 1855 yılında doğu Sibirya'ya gönderildi.

Bakunin, Amur bölgesine gitmek için izin talep etti ve buradan kaçmayı başararak Japonya'ya, ardından da 1861'de ABD'den İngiltere'ye geçti. Geri kalan yaşamını batı Avrupa'da, özellikle de İsviçre'de sürgünde geçirdi.

1869'da Sosyal Demokratik Birlik'i kurdu. Bununla birlikte kurduğu birlik Birinci Enternasyonal'e alınmadı. Oluşturulduğu yıl dağılan bu birliği oluşturan çeşitli gruplar daha sonra Enternasyonal'e ayrı ayrı katıldılar.

1870'te Lyons'taki başarısız bir ayaklanmaya önderlik etti. Ayaklanma daha sonra Paris Komünü için örnek teşkil etti. Marx ve Engels daha sonra bu komünü onayladılar ve onu proletarya diktatörlüğünün bir örneği olarak tanımladılar.

Bununla birlikte Marx, Lyons'taki ayaklanmanın erken ve maceracı bir ayaklanma olduğu görüşündeydi. Çünkü başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Aynı zamanda da Bakunin'in etkinliğinde olması böyle bir değerlendirmeyi getirebilirdi.

1872'de Lahey'de Enternasyonal'den tasfiye edilmesi, Marksizmin devletin nihai çözülmesinden önce kurulmasını öngördüğü işçi devleti görüşü ile Bakunin'in böyle bir ara basamağa gerek olmadığına dair görüşü arasındaki uyuşmazlığın açık temsili oldu.

Marx'ın yaptığı sınıf çözümlemesini ve kapitalizme ilişkin öne sürdüğü ekonomik teorilerini kabul etmekle birlikte, devlet ve otorite hakkındaki görüşlerini de son derece aciz, yetersiz buluyordu.

Mikhail Aleksandroviç Bakunin, 1873 yılında Lugano'da bir köşeye çekildi ve 13 haziran 1876'da Bern'de hayata veda etti.

Günün diğer önemli olayları

1431: Jeanne d'Arc, büyücülük suçu ile yargılandı ve yakıldı.
1453: Fatih Sultan Mehmet, Hızır Bey'i (Çelebi) İstanbul'a ilk belediye başkanı olarak atadı. İstanbul'da o günden bu yana 475'i Osmanlı ve 30'u Cumhuriyet döneminde olmak üzere 505 belediye başkanı görev yaptı.
1564: İngiliz yazar Christopher Marlowe hayata merhaba dedi.
1631: Fransa'nın ilk gazetelerinden, 'La Gazette', Theophraste Renaudot tarafından yayımlanmaya başlandı.
1672: Rus Çarı Büyük Petro doğdu.
1778: Voltaire adıyla bilinen Fransız yazar ve filozof Jean François Marie Arouet hayata veda etti.
1806: ABD Başkanı Andrew Jackson, Charles Dickinson adlı avukatla girdiği düelloyu kazandı.
1921: Çankaya Köşkü, Mustafa Kemal'e armağan edildi. Atatürk, köşkü bir yazı ile orduya bağışladı.
1935: Belucistan'da meydana gelen depremde 20 bin kişi öldü.
1954: Demokrat Parti iktidarı, Kırşehir'i ilçe yaptı. Kırşehir üç yıl sonra yeniden il oldu.
1960: 'Dr. Jivago' adlı romanıyla ünlenen Rus yazar Boris Pasternak vefat etti.
1962: 27 mayıs askeri müdahalesinden sonra sivil yönetime geçildiğinde İsmet İnönü başkanlığında kurulan ilk koalisyon hükümeti olan CHP-AP ortaklığı Başbakan İsmet İnönü'nün istifasıyla sona erdi.
1967: Nijerya askeri diktatörlüğüne karşı yıllar süren mücadeleden sonra Biafra bağımsızlığını kazandı.
1968: Fransa Devlet Başkanı Charles de Gaulle meclisi fesh ederek normal süresinde seçimlere gidileceğini açıkladı.
1970: Askeri Personel Kanunu tasarısını protesto eden astsubay eşleri yürüdü. Astsubay eşlerine polis müdahale etti.
1971: İnsansız ABD uzay aracı Mariner-9 Mars'tan bilimsel amaçlarla bilgi toplamak üzere uzaya fırlatıldı.
1974: Cumartesi günlerinin tam gün tatil olması kararı alındı.
1990: Fransa, deli dana hastalığı nedeniyle İngiltere'den sığır ve sığır eti ithalini yasakladı.
1992: Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Sırbistan'a Bosna'daki saldırıları durdurması amacıyla ambargo koydu.
1996: Gazeteci Metin Göktepe'nin öldürülmesiyle ilgili olarak İstanbul'da açılan dava güvenlik gerekçesiyle duruşma yapılmadan Aydın'a alındı.
1996: Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Konferansı, Habitat II Kent Zirvesi İstanbul'da başladı.

Teşekkürler