Tarihte Bugün - 23 Mayıs

Eleştirel gerçekçi edebiyat anlayışının tiyatrodaki öncüsü ve çağdaş tiyatronun kurucularından Norveçli oyun yazarı ve şair Henrik Ibsen 1828 yılında doğdu.

Mali bunalıma düşmüş Norveçli bir tüccarın oğlu olan Ibsen, Kristina'ya girerek üniversite adayları için düzenlenen eğitim kurslarına katıldı.

İlk oyunu 'Catiliana'yı 1850'de yazdı. 1851'de Bergen'de Den Nationale Scene'e Sahne Ozanı olarak atandıktan sonra oyun yazarlığı daha ağırlık kazandı.

188 oyunun sahnelenmesinde yer alarak Norveç tiyatrosunun sanat yönetmeni oldu. Tiyatro iflas edince maddi güçlükler yaşadı ve kendisine yardım bağlanması için Meclis'e başvurdu.

1863'te Norveç'te Kristiana Tiyatrosu'nda sanat danışmanı oldu. Burs için yine hükümete başvurduğunda kendisinei, "burs değil, iyi bir dayak gerektiği" yanıtını aldı.

'Tatlı İsteyenler' adlı oyunun başarı kazanması üzerine hükümet yurt dışına geziye gidebilmesi için kendisine bu sefer mali yardımda bulundu.

Dönemin en ünlü yazarı Bjornson'dan mali destek görerek 1864 yılında İtalya'ya gitti ve zaman zaman Norveç'e dönse de 27 yıl yurt dışında kaldı.

Batı tiyatrosu üstünde derin etkiler bırakan ve dram sanatının en büyük ustalarından sayılan Ibsen, kendi konumunu şu sözlerle yansıtır:

"Yeni bir evrenin yaratılışına katkısı olanların başında geldiğim söyleniyor. Bense, tam tersine, yaşadığımız çağın birçok nedenden ötürü ancak bir takım yeni şeyler doğurabilecek, sona ermiş bir çağ olarak nitelenebileceğine inanıyorum."

19'uncu yüzyılın diğer büyük oyun yazarları gibi romantik, bireyci ve anarşist bir dünya görüşünün etkisinde yapıtlar vermiş olan Ibsen, yazdığı eleştirel gerçekçi oyunlarda toplum bireylerinin yanılsamalarını, nevrotik ve ruhsal çalkantılarını açığa serdi; bireyin boşa çıkan yaşam uğraşını, toplumun dış yüzü ile iç yüzü arasındaki karşıtlığın yol açtığı çelişkilerin üstesinden gelemeyişini irdeledi.

Başlıca eserleri

'Peer Gynt' (1867), 'Nora, Bir Bebek Evi' (1879), 'Hortlaklar' (1881), 'Bir Halk Düşmanı' (1882), 'Yaban Ördeği' (1884), 'Hedda Gabler' (1890), 'John Gabriel Borkman' (1896), 'Biz Ölüler Uyanınca' (1899)

Günün diğer önemli olayları

1795: Fransa'da kadınların toplantılara katılması yasaklandı.
1919: İzmir'in İtilaf Devletleri tarafından işgalini protesto için Sultanahmet Mitingi yapıldı, mitinge 200 bin kişi katıldı.
1928: Türk Vatandaşlığı Kanunu kabul edildi, tekke ve zaviyeler kapatıldı.
1938: İstanbul Elektrik Şirketinin hükümetçe satın alınmasına ilişkin sözleşme Ankara'da imzalandı.
1943: Hikaye yazarı Hulusi Koray yaşamını yitirdi.
1944: Nazi liderlerinden Himmler, Müttefiklerin eline geçmemek için siyanür kapsülüyle intihar etti.
1949: Sovyet lideri Josef Stalin Berlin ablukasını kaldırdı ve İkinci Dünya Savaşı sonrası ikiye bölünen Almanya'nın batısında federal cumhuriyet ilan edildi.
1951: Dünya satranç şampiyonu ve uluslararası büyük usta Anatoliy Karpov hayata merhaba dedi.
1960: İsrail ajanları, 6 milyon Yahudinin ölümünden sorumlu tutulan Adolf Eichmann'ı Arjantin'de ele geçirdi. Eichmann yargılanmak üzere İsrail'e götürüldü.
1965: Adalet Partisi Antalya Milletvekili İhsan Ataöv, "milliyetçi öğretmenler ayaklandığı gün içim müsterih olacaktır. Ölenler şehit, kalanlar gazi sayılacaktır" dedi.
1971: İstanbul'da sokağa çıkma yasağı kondu. 25 bin asker ve polis kentte arama yaptı.
1978: İmralı Cezaevi'nden kaçan ABD'li Billy Hayes'in yazdığı roman 'Geceyarısı Ekspresi' adıyla sinemaya aktarıldı. Türkiye, filmi protesto etti.
1992: İstanbul'a 117 yıl hizmet eden Galata Köprüsü yerinden sökülerek Haliç'e çekildi.
2002: Ankara'nın en eski ve en büyük sinemalarından Akün, 1975 yılında Ertem Eğilmez'in unutulmaz filmi 'Hababam Sınıfı' ile açtığı perdelerini, yine aynı filmle bir daha açılmamak üzere kapattı.

Teşekkürler