BM İklim Zirvesi COP28 sona erdi: Fosil yakıtlardan uzaklaşma anlaşması

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) 28. Taraflar Konferansı (COP28) ülkelere "fosil yakıtlardan uzaklaşma" çağrısının yapıldığı final metninin kabul edilmesiyle sona erdi.

Bu yıl başkanlığını Birleşik Arap Emirlikleri'nin yürüttüğü ve 30 Kasım-12 Aralık tarihlerinde Dubai'de düzenlenen COP28, müzakerecilerin final metni üzerinde anlaşmaya varamaması nedeniyle resmi tarihinden bir gün sonra tamamlanabildi. İklim müzakerelerinin yaklaşık 30 yıllık tarihinde ilk kez "fosil yakıtlara" referans verilen metinde, sıcaklık artışını sınırlandırmak için "fosil yakıtlardan uzaklaşma" çağrısı yer aldı. BM nezdinde "çağrı", tarafların "davet edilmesi veya taraflardan ricada bulunmak" anlamına geldiğinden, müzakereleri takip eden uzmanlar fosil yakıtlardan uzaklaşma çağrısının zayıf bir sonuç olduğu ve küresel ısınmayı sınırlandırmak için emisyonları keskin şekilde düşürmenin sağlanamayacağını ifade ediyor. Taraflar küresel yenilenebilir enerji kapasitesinin 2030 itibarıyla üç katına ve enerji verimliliğindeki ilerleme hızının iki katına çıkarılması hedeflerini kabul ederken, Kayıp Zarar Fonu'nun operasyonel hale gelmesi de final metninde yer aldı. Final metninde, gelişmekte olan ülkelerin iklim finansmanına ihtiyaç duyduğu ve iklim değişikliğinin etkilerine uyum için gereken finansmana atıfta bulunulsa da, uyum finansmanının nasıl ölçeklendirileceği ve takvimine ilişkin boşluklar yer aldı. SONUÇ TARİHİ BAŞARI OLARAK NİTELENDİRİLDİFinal metninin kabul edilmesinin ardından kapanış oturumunda konuşan COP28 Başkanı Sultan Ahmed Al Jaber, müzakerelerin sonucunu "tarihi bir başarı" olarak nitelendirerek, "Dünyanın yeni bir yol bulması gerekiyordu ve kuzey yıldızımızı takip ederek biz bu yeni yolu bulduk. Gerçeklerle yüzleştik ve dünyayı doğru yöne yönlendirdik. Bu doğrultuda, küresel sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sınırlandırma hedefini ulaşılabilir kılmak için bir eylem planı hazırladık." diye konuştu. Bu plana bilimin öncülük ettiğini ve bunun emisyonlarla mücadele eden, adaptasyon konusundaki boşluğu dolduran ve küresel finansmanı yeniden tasarlayan bir plan olduğunu savunan Al Jaber, "Bunu ortak zemin üzerine inşa ettik, işbirliğiyle pekiştirdik. Bu, iklim eylemini hızlandırmak için hata yapmamak üzere geliştirilmiş dengeli, tarihi bir pakettir." dedi. UNFCCC İcra Sekreteri Simon Stiell ise tüm hükümetlerin ve iş dünyasının verdikleri taahhütleri ertelemeden eyleme dönüştürmesi gerektiğine işaret ederek, "COP28'de insanlığın temel iklim sorununa sert bir şekilde dur denmesi gerekiyordu. Dubai'de fosil yakıt dönemini kapatmadık, ancak bugünkü sonuç fosil yakıtlar için sonun başlangıcıdır." ifadelerini kullandı. UZMANLARDAN TEPKİLER WWF Küresel İklim ve Enerji Lideri ve COP20 Başkanı Manuel Pulgar-Vidal, müzakerelerin ardından yaptığı değerlendirmede, ülkelerin fosil yakıtlardan uzaklaşma konusunda anlaştığını anımsatarak, "Ülkeler bunu kabul ederken, COP28'de kömür, petrol ve gazın tamamen kullanımdan kaldırılması konusunda uzlaşmaya varılamadı. Ancak yine de fosil yakıtlardan uzaklaşma kararı önemli bir sonuç. 30 yıldır devam eden BM iklim müzakerelerinde ülkeler nihayet odak noktasını iklim krizine yol açan kirletici fosil yakıtlara kaydırdı. Bu sonuç fosil yakıt dönemi için sonun başlangıcına işaret etmelidir." diye konuştu. Pulgar-Vidal, metinde büyük ölçekli karbon yakalama ve depolama teknolojileri ve "geçiş yakıtları" gibi tehlikeli ifadelerin de yer aldığına işaret ederek, "Yaşanabilir bir gezegen için tüm fosil yakıtların tamamen ortadan kaldırılmasına ihtiyacımız var." dedi. Düşünce kuruluşu Stratejik Perspektifler İcra Direktörü Linda Kalcher, BM iklim görüşmelerinin ilk kez fosil yakıt kullanımının durdurulması ihtiyacını ele aldığını belirterek, şunları kaydetti: "COP28 fosil yakıt çağının sonunun başlangıcına işaret ediyor. Bu sonuç hükümetler ve piyasalar tarafından kullanılmalı. Ekonomik gerçekler, bu metinde yer alan karbon yakalama ve depolama teknolojileri ve sözde 'geçiş yakıtları' gibi bazı yanlış çözümleri ortadan kaldıracaktır. COP28 liderleri 1,5 derece hedefini kurtardıklarını iddia edemezler. Bu anlaşma hala boşluklarla dolu, zaman çizelgelerinden yoksun ve dünya halkının çoğunluğunun şu anda gerekli olan hızlı dönüşümü finanse etmek için ihtiyaç duyacağı desteği sağlamada başarısız." Brezilya merkezli İklim Gözlemevi Yönetici Sekreteri Marcio Astrini, COP28 sonucunun "sinyaller açısından güçlü ancak içerik bakımından zayıf" olduğunu dile getirerek, "Gerçek anlamda harekete geçilmediği takdirde Dubai'den çıkan sonuç, dünyanın dört bir yanında aşırı iklim olaylarından zarar gören topluluklar arasında kutlanmayacak bir sonuç." ifadesini kullandı. Christian Aid Kıdemli İklim Danışmanı Joab Okanda ise "COP28'de tabuta çiviyi çakmamış olabiliriz ama iklime zarar veren enerjinin sonu yaklaşıyor. Ancak gelişmekte olan ülkelerde fosil yakıtlardan temiz enerjiye geçişi fiilen finanse etmek için iklim finansmanı konusunda büyük bir boşluk var. Bu olmadan, küresel değişimin çok daha yavaş olması riskiyle karşı karşıyayız." değerlendirmesinde bulundu. DELEGELERİN FOSİL YAKIT UZLAŞISI COP28 Başkanı Sultan Ahmed al-Jaber, bugünkü oturumda dünyanın iklimle mücadele hedeflerinden ne kadar uzaklaştığını ve nasıl geri döneceğini gösteren küresel envanter olan ana belgeyi yorum istemeden onayladı. Onayın ardından delegeler bu kararı kutlamak için birbirlerine sarıldı. Al-Jaber, “Bu, bilim tarafından yönlendirilen bir plan. İklim eylemini hızlandırmak için geliştirilmiş, dengeli ama hata yapmayan tarihi bir paket. Birleşik Arap Emirlikleri bu konuda fikir birliğindedir." ifadelerini kullandı. Birleşik Arap Emirlikleri'nin liderliğindeki başkanlık, yaklaşık 200 ülkeden delegelere küresel durum değerlendirmesi adı verilen yeni bir belge sundu. İki hafta içinde sunulan üçüncü versiyon olan 21 sayfalık belgenin hiçbir yerinde "petrol" kelimesi geçmezken, "fosil yakıtlar" ifadesi iki kez kullanılıyor. Anlaşma, 100'den fazla ülkenin talep ettiği gibi fosil yakıtların "aşamalı olarak kullanımdan kaldırılması”ndan ziyade, "enerji sistemlerinde fosil yakıtlardan adil, düzenli ve hakkaniyetli bir şekilde uzaklaşılması ve bu kritik 10 yılda eylemlerin hızlandırılması" çağrısında bulunuyor. GUTERRES DE ÇAĞRI YAPMIŞTI Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres dün, tüm fosil yakıtların "aşamalı olarak kullanımdan kaldırılması" için anlaşma yapılması çağrısında bulunmuştu. COP 28 kapsamında Dubai'de konuşan Guterres, "İklim krizinin temel nedeni olarak görülen fosil yakıt üretimi ve tüketimiyle mücadeleye odaklanılmasının" önemini vurgulamıştı.

Teşekkürler